Doãn Mạnh Dũng
Việt Nam có muốn trở thành một cường quốc không?
Tất cả người Việt Nam đều trả lời: Có.
Nhưng Việt Nam làm thế nào để trở thành một cường quốc?
Mỗi người có một câu trả lời khác nhau. Với tôi, việc đầu tiên là cần phải vẽ lại bản đồ kinh tế của Việt Nam.
Vậy tại sao?
Một cường quốc là một quốc gia phát triển mạnh mẽ về kinh tế, có của ăn của để. Quốc gia đó đủ sức tạo công ăn việc làm và có môi trường sống tốt đẹp cho mọi người. Muốn vậy quốc gia đó phải đủ tài chính chăm lo giáo dục, y tế, an sinh xã hội, chăm lo cho những người lính. Không thể để những người lính vừa cầm súng bảo vệ Tổ quốc vừa phải đi kinh doanh để kiếm sống. Vậy quốc gia đó lấy tiền từ đâu?
Để hiểu bản chất nền kinh tế, trước hết chúng ta cần xác định lại phương pháp luận về tư duy nguồn gốc tạo ra sản phẩm và dịch vụ. Sau nhiều năm nghiên cứu, tôi tin rằng giá trị hàng hóa và dịch vụ được tạo nên bởi công thức sau:
G = Lq + Lg + Lt + T (1)
G: là giá trị hàng hóa và dịch vụ.
Lq: là lao động quá khứ. Đó là cơ sở hạ tầng, truyền thống văn hóa, vốn bằng tiền tự có hay đi vay… Đó là lao động quá khứ của chính mình hay phải đi vay.
Lg: Lao động giản đơn hiện tại.
Lt: Lao động trí tuệ hiện tại.
T: tài nguyên thiên nhiên.
Chúng ta cần phân tích công thức (1) để hiểu Việt Nam đang ở đâu.
Với Lq, thì Việt Nam quả là nước nghèo vì cơ sở hạ tầng kém, vốn ít. Năm 2008 thu nhập bình quân Việt Nam 1024 USD/người (Dân trí 31/12/2008). Theo Báo cáo thường niên của Chương trình phát triển LHQ, Việt Nam xếp hạng nghèo 108/177 nước.
Với giáo dục, UNESCO xếp Việt Nam loại trung bình 64/127 nước. Như vậy, khả năng lao động trí tuệ (Lt) của chúng ta còn quá nhỏ bé. Cái chúng ta còn lại và có thể trở thành sức mạnh tạo ra nguồn tài chính lớn đó là T, nguồn tài nguyên thiên nhiên.
Hãy nhìn lại 35 năm qua chúng ta đã cư xử như thế nào với nguồn tài nguyên?
Cách Hà Nội 100 km là Hải Phòng. Đầu thập niên 1980, người ta đắp đập Đình Vũ, xây dựng cảng nước sâu Đình Vũ, sau đó đào kênh Tráp, rồi bỏ kênh Tráp quay qua đào kênh Hà Nam, chán rồi bỏ cảng nước sâu Đình Vũ chuyển qua cảng nước sâu Lạch Huyện! Nói Hải Phòng trở thành một “phòng thí nghiệm” trong 35 năm qua cho các tư vấn trong và ngoài nước tiêu xài tiền thuế và vốn vay thật không quá đáng! Nhưng chẳng ai chịu trách nhiệm với “phòng thí nghiệm” trên.
Mang cái tư duy đó, họ vào cảng Sài Gòn, đưa ra giải pháp bỏ luồng sông Lòng Tàu dùng luồng sông Soài Rạp. Lúc đầu họ đưa ra kế hoạch cho tàu 100.000 tấn vào Sài Gòn bằng luồng Soài Rạp. Sau gần 15 năm, hiện nay luồng Soài Rạp chỉ chấp nhận tàu 15.000 tấn. Các tàu vào cảng Hiệp Phước vẫn phải theo luồng sông Lòng Tàu!
Trên tivi, khi báo về thời tiết áp thấp biển Đông ai ai cũng biết bão biển Đông xoáy theo chiều ngược kim đồng hồ. Vậy mà mấy ông Tiến sĩ học ở trời Tây về cứ khẳng định vịnh Dung Quất, Chân Mây, Đà Nẵng là những cảng kín gió của Việt Nam. Nhờ vậy vịnh Dung Quất được chọn là Trung tâm lọc dầu của Việt Nam, Chân Mây định chọn làm cảng trung chuyển quốc tế, còn Đà Nẵng được làm trung tâm kinh tế miền Trung từ Thanh Hóa đến Bình Thuận. Khi gió mùa đông bắc đến thì cảng Chân Mây mệt mỏi. Khi bão đến phá nát vịnh Đà Nẵng và Dung Quất thì mọi việc đã rồi. Năm 2009 các tàu biển được xếp lên bờ vịnh Đà Nẵng là những bằng chứng miễn bàn. Hay nói cách khác, vịnh Chân Mây, vịnh Đà Nẵng, vịnh Dung Quất tiềm năng về cảng biển quá nhỏ bé. Tiềm năng nhỏ mà gánh nhiệm vụ lớn, đổ bể là cái chắc.
Trong tài nguyên có ba loại cơ bản sau:
- Loại tài nguyên không thể tái tạo và sau khi dùng sẽ bị mất như dầu thô, than, quặng bauxite…
- Loại tài nguyên trong quá trình dùng thì môi trường bị phá hoại mà lợi nhuận không thể bù đắp, ví dụ như luyện bauxite tại thượng nguồn sông Đồng Nai và sông Sê-brốc. Bùn đỏ sẽ tăng dần theo thời gian và đe dọa nguồn nước uống vùng hạ lưu.
- Loại tài nguyên có xu thế tốt hơn trong quá trình khai thác. Đó là tài nguyên địa lý giao thông.
Nhìn tổng quan, tài nguyên lớn nhất của Nam Bộ là đất phù sa và nước. Chính vì vậy Việt Nam nên tiếp nhận ý kiến của ông Philip Kotler – cha đẻ của marketing hiện đại: “Tại sao Việt Nam các bạn không phát triển trở thành nhà bếp của thế giới”.
Với tư tưởng trên, chúng ta nên xác định rõ Nam Bộ là Trung tâm cái bếp của Việt Nam cho thế giới.
Với việc tìm ra quy luật các con đê bằng cát Vân Phong, Cam Ranh, Trần Đề cùng có một góc 150 độ tính từ cực Bắc đã mở ra ý tưởng xây dựng luồng tàu biển mới qua Sóc Trăng để vào trung tâm kinh tế Cần Thơ. Như vậy muốn hay không, Sóc Trăng sẽ là đầu mối giao thông biển của các tỉnh miền Tây và Kampuchia ra biển.
Với miền Trung Việt Nam, dãy Trường Sơn như mái nhà của cả miền Trung. Bảo vệ rừng miền Trung là sự sống còn để con người có thể tồn tại và cư trú trên mảnh đất miền Trung. Luật bảo vệ rừng miền Trung cần được coi là luật hàng đầu để tồn tại hay không tồn tại. Trong tất cả nguồn tài nguyên miền Trung, nguồn tài nguyên địa lý giao thông tại vịnh Vân Phong nổi trội. Với vai trò không chỉ là đầu mối hàng hải Đông Nam Á mà còn có tiềm năng xây dựng đường sắt từ vịnh Vân Phong lên Tây Nguyên, sang Stungtơreng (Kampuchia) đến Pacxế (Lào) qua Upon (Thái Lan). Với động lực là vịnh Vân Phong, miền Trung có xu hướng từng bước trở thành “văn phòng hảng hải” của cả nước và hội nhập với thế giới. Vì vậy vịnh Vân Phong sẽ có vai trò ngày càng lớn trong kinh tế Đông Nam Á. Như vậy vịnh Vân Phong sẽ là trung tâm kinh tế miền Trung chứ không phải Đà Nẳng.
Như vậy với hiện tượng Vân Phong và luồng Trần Đề, bản đồ kinh tế của miền Trung và Nam Bộ sẽ thay đổi.
Chiến lược xây cảng tại Lạch Huyện cho thấy chiến lược kinh tế miền Bắc vẫn loay hoay sờ mó xem trong nhà còn gì để lấy ra xài chứ thiếu ý tưởng tạo ra cửa ngõ cho hàng hóa từ Côn Minh Trung Quốc ra biển, tạo dịch vụ thu lợi. Nếu mô hình cảng Hải Phòng tại sông Ruột Lợn được thực hiện thì đó là một cuộc cách mạng lớn trong tư duy và hàng hải. Và người Việt Nam đã tham gia vẽ lại bản đồ di chuyển hàng hóa của Trung Quốc. Tại sao nước cờ tốt hơn lại không dùng?
Với ba mô hình cảng Hải Phòng mới, cảng Vân Phong, luồng Trần Đề chúng ta buộc phải vẽ lại bản đồ kinh tế của Việt Nam.
Tháng 5/2003, tôi tham gia đưa đoàn Sứ quán Mỹ đi thăm vịnh Vân Phong. Bà Clair Pieange - Tham tán thương mại khi biết tôi là người đề xuất dự án cảng Trung chuyển quốc tế Vân Phong đã trực tiếp hỏi tôi: Có phải anh là người quê ở đây không? Mặc dầu tôi đã trả lời: không, bà vẫn đùa và hỏi lại tôi không dưới ba lần nữa.
Ngẫm lại, họ hỏi như vậy cũng đúng. Vì họ hiểu nền kinh tế Việt Nam sau khi mở cửa mang nặng màu sắc của nền kinh tế “Vinh quy bái tổ ”. Có nghĩa là các địa phương tìm mọi cách thu hút ngân sách từ Trung ương, nước ngoài, các chính sách ưu đãi của Trung ương cho địa phương mình bất chấp lợi ích toàn cục. Cả đời theo cách mạng, tuổi già sắp ra đi mà chưa làm được gì cho quê nhà thì nhắm mắt sao đành. Tấm lòng của các đại công thần là trong sáng, chân tình với quê hương. Chúng ta chia xẻ, cảm thông và ủng hộ. Nhưng làm như thế nào và bằng cách gì lại bị lũng đoạn bởi các tham mưu. Hậu quả các nguồn vốn, tài nguyên, nhân lực được đem đổ vào những chỗ hư vô. Dự án cảng Trung chuyển quốc tế Vân Phong được đưa ra từ 1/6/1997 tại Nha Trang, nhưng mãi đến ngày 31/10/2009 mới động thổ được. Chúng ta mất 12 năm 4 tháng để thẩm định và động thổ dự án. Với tốc độ như vậy khi nào Việt Nam mới thoát khỏi đói nghèo? Mô hình khu kinh tế mở Vân Phong được đưa ra từ năm 1998 nhưng vẫn bị xếp vào ngăn kéo trong khi nơi khác được ưu tiên. Những nơi được ưu tiên làm khu kinh tế mở đến nay chẳng ai muốn nhắc lại vì tiền đã tiêu hết mà hiệu quả dự án lớn lại quá nhỏ. Sau chiến tranh, hàng triệu người rất cần cái ăn, y tế, nhà ở, giáo dục, việc làm… Trong mỗi gia đình Việt Nam, chúng ta đã phải tiễn nhiều người thân trong 35 năm qua. Một thế hệ người Việt Nam phải rút ngắn tuổi thọ của mình vì nghèo đói và thiếu thốn về y tế. Buồn và thương cho số phận con người Việt Nam, sự chịu đựng của mọi người là quá lớn.
Dù sao, hôm nay chúng ta đang có cơ hội tuyệt vời để xây dựng đất nước, một cơ hội để Việt Nam trở thành một cường quốc. Chỉ khi trở thành cường quốc, chúng ta mới có cuộc sống tốt đẹp hơn tại Tổ quốc của chính mình. Và hơn nữa khi chúng ta trở thành một cường quốc thì chúng ta mới đủ sức để bảo vệ đất nước.
Chuẩn bị Đại hội Đảng lần thứ XI, người dân mong Đảng lắng nghe và có sự điều chỉnh về chính sách kinh tế của đất nước.
Nguồn: http://kinhtebien.vn
Đọc thêm!
