Phóng viên Thanh
Niên đến nơi từng xảy ra thảm họa hạt nhân dân sự khủng khiếp nhất
lịch sử loài người.
Tôi lên kế hoạch cho chuyến đi tới Chernobyl trước khi đến Ba Lan và
Ukraine dự Euro 2012. Những thông tin về hành trình đến “miền đất chết” có
nhiều trên mạng, nhưng một cách cụ thể thế nào thì khó mà hình dung được, cho
tới lúc tôi trực tiếp va chạm với nó.
Kế hoạch của tôi càng được thôi thúc
mạnh mẽ hơn, khi vào ngày 19.6, trong khuôn khổ Euro 2012, UEFA tổ chức sự kiện
từ thiện dành cho những đứa trẻ Chernobyl. Hôm đó, khi Alexa Milanytch, người
đứng đầu Quỹ cứu trợ trẻ em Chernobyl, nói: “Nhiều em hiện vẫn phải đi hết bệnh
viện này đến bệnh viện khác để điều trị, để thay máu”, mọi người đã lặng đi vì
xúc động. Tôi hỏi Milanytch làm sao để đến được Chernobyl, người phụ nữ này đã
cho tôi những thông tin và địa chỉ rất hữu ích. Từ đầu mối ấy, tôi liên hệ với
Ban Quản lý Chernobyl - cơ quan được thành lập để phụ trách việc phong tỏa khu
vực nhiễm xạ. Tôi cũng gọi cho Diễn đàn Prypiat, là tổ chức của những cựu công
dân Prypiat, thành phố được lập nên để làm nơi ở cho nhân công của Nhà máy điện
Chernobyl.
Quy định ngặt nghèo
Những liên hệ này rốt cục đã đưa tôi
tới Tour 2 Chernobyl, đơn vị chuyên tổ chức các chuyến đi tới “miền đất chết”.
Mọi việc thoạt tiên diễn ra suôn sẻ hơn rất nhiều so với hình dung của tôi.
Người phụ trách Alex Kadnew bảo tôi đóng 60 USD tiền đặt cọc và chờ đến ngày
khởi hành: ngày 3.7. Nhưng sau khi chia tay, về tới nhà trọ, tôi vào mạng thì
nhận được thư điện tử của Kadnew: “Nãy tôi quên nói với anh một điều quan
trọng, đó là với Chernobyl thì mọi việc không có gì chắc chắn cả. Trong trường
hợp chuyến đi bị hủy do Ban Quản lý Chernobyl hoặc do chúng tôi, anh sẽ nhận
lại tiền cọc. Còn nếu anh không tham gia, thì sẽ mất tiền cọc”. Tôi gõ “OK” và
bấm nút gửi trả lời.
“Thăm” Chernobyl không hề là một chuyến
nghỉ mát, bởi ngay việc đọc các quy định thôi cũng đã khiến bạn toát mồ hôi.
Đầu tiên, muốn đến Chernobyl, công dân nước ngoài phải đủ 18 tuổi và chưa từng
bị cấm chỉ định tiếp xúc với các nguồn phóng xạ. Người đi phải mang theo hộ
chiếu, chịu sự kiểm tra an ninh ở cổng vào và sẽ được đo liều lượng phóng xạ ở
cổng ra, cũng như chấp nhận việc kiểm tra phóng xạ vào bất cứ thời điểm nào
trong suốt hành trình. Trong khu vực phong tỏa, “du khách” không được phép rời
xa người hướng dẫn, là một nhân viên của Ban Quản lý Chernobyl.
 Lò phản ứng số 4, nơi thảm họa xảy ra 26 năm trước - Ảnh: Đỗ Hùng |
Đó là những quy định chung, còn sau đây
là một vài điều cấm: mang bất kỳ loại vũ khí nào; sử dụng đồ uống có cồn hoặc
ma túy; ăn và hút thuốc ngoài trời; chạm vào các công trình, vật dụng và cây
cối; ngồi hoặc đặt các vật dụng (máy quay phim, chụp hình...) xuống đất; mang
bất cứ thứ gì ra khỏi vùng phong tỏa; vi phạm quy định về ăn mặc (không được
mang giày hở, quần đùi, áo ngắn tay, váy...); ở trong vùng phong tỏa mà không
có sự giám sát của nhân viên hữu trách... Người ta cấm hút thuốc trong khu vực
này bởi các cuộc thử nghiệm cũng như một vài sự cố đã cho thấy khi nhiệt độ
tăng lên cao, lượng phóng xạ trong không khí sẽ tăng lên. Các cuộc kiểm nghiệm
cũng cho thấy có khoảng 90% lượng phóng xạ nằm trong đất, nên mới có điều cấm
ngồi bệt và để máy quay, chụp hình... lên nền đất.
Sau khi nghiên cứu thật kỹ những điều
trên, bạn phải ký vào cam kết, đại ý là: Tất cả công dân nước ngoài và Ukraine,
khi tự nguyện tới Chernobyl vì bất kỳ mục đích gì, đều phải ý thức rằng mình có
thể trở thành vật bị phơi nhiễm bởi chất phóng xạ (có trong đất, nước, không
khí, nhà cửa, phương tiện vận chuyển...). “Tôi, tham gia đoàn nghiên cứu tới
vùng phong tỏa, đồng ý rằng Cơ quan Quốc gia phụ trách khu vực sẽ không chịu
trách nhiệm đối với bất kỳ vấn đề nào về sức khỏe mà tôi có thể gặp phải trong
tương lai do chuyến đi này gây ra. Nếu xe cá nhân, máy chụp ảnh, quay phim hoặc
những thiết bị khác của tôi bị nhiễm phóng xạ, tôi sẽ không kiện Cơ quan Quốc
gia phụ trách khu vực về những điều đó”.
Sau khi đọc chừng ấy cảnh báo và quy định,
bạn có còn muốn đi nữa không?
Hình hài hiểm họa
Trong quá trình làm báo, tôi từng đi
một số nơi có thể gọi là nguy hiểm, như vùng đông bắc Sri Lanka vào những năm
2004 - 2005, Myanmar vào mùa thu 2007, Zimbabwe... Ở những nơi ấy, nguy cơ hoặc
là bom mìn, hoặc là chiến tranh, trộm cướp... Còn ở Chernobyl, nguy cơ chẳng
mang một hình hài nào. Ngoại trừ những người bị nhiễm phóng xạ trực tiếp với
lượng lớn thì có thể phát triệu chứng ngay lập tức, hầu hết các trường hợp khác
không hề biết mình bị nhiễm nếu như không có máy móc kiểm tra. Thậm chí máy móc
cũng không phát hiện được. Bạn sẽ nói cười khi rời vùng phóng xạ, sẽ còn phương
phi sau đó rất nhiều ngày. Chất phóng xạ nhiễm vào người bạn cứ âm thầm nằm
đấy, cho đến một ngày trong tương lai, bạn sẽ cảm thấy khó thở, ngứa ở da... và
lúc ấy thì bóng ma mới hiện hình. Bóng ma cũng có thể kiên nhẫn chờ đợi đến thế
hệ kế tiếp, lúc người phơi nhiễm sinh con.
Khi tôi tới thăm Bảo tàng Chernobyl tại
Kiev cách đây vài ngày, bóng ma bụi phóng xạ từ Chernobyl đã hiện lên một cách
cụ thể. Đó là mẫu vật gia súc quái thai ở quận Narodychi. Tại địa phương này,
trong vòng 4 năm sau vụ Chernobyl, có khoảng 350 gia súc bị quái thai, với các
biểu hiện như thiếu hoặc thừa chân, thiếu mắt, xương sườn...
Giữa lúc đang đọc những thông tin kinh
khiếp này, tôi chợt nhận được thư điện tử của Alex Kadnew từ hãng Tour 2
Chernobyl: “Chào anh Đỗ, rất xin lỗi anh, chúng tôi đã không nhận được sự cho
phép từ Ban Quản lý Chernobyl. Chuyến đi sắp tới bị hủy. Chúng tôi sẽ hoàn tiền
đặt cọc cho anh”. Tôi thở hắt ra, chẳng biết thở phào hay thở dài nữa. Vậy là
kế hoạch Chernobyl của tôi gần như chắc chắn không thực hiện được, bởi ngày về
Việt Nam đã cận kề.
Nhưng tôi vẫn còn phương án B. (còn
tiếp)
Hậu quả kinh hoàng
Sự cố cháy nổ tại lò phản ứng số 4, Nhà máy điện hạt nhân
Chernobyl xảy ra vào rạng ngày 26.4.1986. Sau thảm họa, một khu vực rộng lớn
tại Ukraine, Belarus, Nga (lúc bấy giờ đều thuộc Liên Xô) đã bị bụi phóng xạ
bao phủ. Nhiều khu vực khác tại châu Âu - xa tới tận Na Uy, Thụy Điển, Ý, Áo,
Thụy Sĩ - cũng bị ảnh hưởng. Cho đến những năm gần đây, nhiều biện pháp an
toàn vẫn còn được thực hiện tại nhiều nước. Chẳng hạn, Cơ quan Quản lý nông
nghiệp Na Uy vào năm 2009 đã giám sát chặt chẽ 18.000 gia súc do lo ngại thức
ăn nhiễm xạ. Tại Đức, hơn 1.000 trong số 440.350 con heo rừng săn bắt được
vào năm 2010 bị nhiễm phóng xạ.
Đối với con người, chất phóng xạ từ Chernobyl trực tiếp gây ra
cái chết của 31 người trong vòng 3 tháng sau khi thảm họa xảy ra. Còn những
tác động gián tiếp và lâu dài thì vô cùng khủng khiếp. Tổ chức Diễn đàn
Chernobyl vào năm 2005 đưa ra báo cáo cho biết có đến 4.000 trẻ em đã bị các
chứng ung thư, máu trắng do hậu quả của thảm họa.
Tạp chí Chernobyl của Nga năm 2007 dẫn các báo cáo khoa học khẳng
định có tới 985.000 trẻ chết non trong giai đoạn 1986-2004 do hậu quả của bụi
phóng xạ. Còn theo Tổ chức Hòa Bình Xanh, “những bằng chứng rõ ràng cho thấy
đã có ít nhất 200.000 người tại Belarus, Ukraine và Nga” chết trong giai đoạn
1990-2004 do hậu quả của vụ Chernobyl...
|
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét